Một số kỹ thuật xử lý rơm rạ

Theo số liệu của Cục Trồng trọt thuộc Bộ Nông Nghiệp, tại Việt Nam mỗi năm có khoảng 40 triệu tấn rơm rạ bị tiêu hủy, vứt bỏ. Đây là nguồn tài nguyên rất lớn chưa được khai thác, sử dụng có hiệu quả.

Nằm trong chuỗi sự kiện của “Tháng hành động vì môi trường” hưởng ứng Ngày Môi trường thế giới năm 2017, sáng ngày 2/6, Sở Tài nguyên và Môi trường thành phố Hà Nội phối hợp với Hội Nông dân Việt Nam phát động chiến dịch “Cánh đồng không đốt rơm rạ”.

Nguồn: Đài truyền hình Hà Nội

Mục đích là nâng cao nhận thức của người dân về tác hại của việc đốt rơm rạ đồng thời đưa ra các giải pháp hữu ích trong việc tái chế, tái sử dụng rơm rạ đạt hiệu quả kinh tế và góp phần bảo vệ môi trường.

Theo điều tra của Sở Tài nguyên và Môi trường Hà Nội, hàng năm, thành phố Hà Nội phát sinh trên 1 triệu tấn rơm rạ và phụ phẩm nông nghiệp với lượng đốt bỏ ngoài cánh đồng là hơn 30%. Khói bụi do rơm rạ có chứa các loại khí độc hại như muội than, khí CO, CO₂, SO₂, NO₂… gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe con người như suy hô hấp, suy tim, suy nhược cơ thể, nhiễm trùng phổi, về lâu dài có thể gây ra ung thư phổi. Không chỉ gây ô nhiễm không khí, đốt rơm, rạ còn làm mất chất dinh dưỡng của đất, đốt đồng nhiều lần và lâu dài sẽ làm cho đất biến chất và tầng mặt ruộng trở nên chai cứng giảm năng suất cây trồng, tiêu diệt các loại thiên địch có ích, dẫn đến phát sinh nhiều bệnh dịch hại trên cây trồng.

Theo nhận định của các nhà khoa học, sau mỗi vụ thu hoạch 1ha lúa sẽ thu được 6 tấn rơm rạ, nếu đem đốt sẽ mất khoảng 6 triệu đồng, trong khi cùng khối lượng rơm rạ ấy nếu đem xử lý bằng chế phẩm sinh học sẽ thu được khoảng 400kg phân hữu cơ. Chỉ cần làm phép tính nhỏ, chúng ta lấy toàn bộ số rơm rạ sau thu hoạch của cả nước được xử lý sẽ đem lại 20 triệu tấn phân hữu cơ, người nông dân không phải bỏ tiền mua phân hóa học (NPK) là 200.000 tấn đạm, 190.000 tấn lân và 460.000 tấn kali, như vậy, sẽ tiết kiệm được gần 11.000 tỷ đồng. Cứ mỗi tấn rơm rạ, bà con có thể trồng nấm, sau khi đã trừ chi phí trong thời gian 15 – 20 ngày có thể lãi từ 500.000 – 700.000 đồng. Bã sau khi trồng nấm chế biến thành phân sinh học cao cấp. Ngoài ra, bã nấm còn dùng để nuôi trùn đất, lấy trùn nuôi gia cầm, gia súc và tôm, cá.

Để giải quyết vấn đề này, Công ty CPĐT Tuấn Tú xin gửi đến bà con một số phương pháp xử lý rơm rạ giúp giảm thiểu ô nhiễm môi trường xung quanh nơi sinh sống.

Một số kỹ thuật xử lý rơm rạ: Người dân đốt rơm rạ sau thu hoạch

Hình ảnh: Người dân đốt rơm rạ sau thu hoạch

Phần 1: Xử lý rơm rạ bằng chế phẩm sinh học thành phân bón hữu cơ.

1. Nguyên liệu, dụng cụ cần chuẩn bị.

Để làm 1 tấn phân bón hữu cơ bà con cần chuẩn bị:

1.1. Về nguyên liệu.

STT	Tên nguyên vật liệu	Số lượng
1	Rơm rạ khô	1000 kg
2	Phân urê/ Phân NPK (5-10-3)	5 kg
3	Phân supe lân dạng bột	5 kg
4	Phân kali đỏ (60%)	3 kg
5	Phân chuồng (Nếu có)	300 kg
6	Chế phẩm sinh học EM	5 lít
7	Rỉ đường	5 kg
8	Vôi bột	10 kg

1.2. Về dụng cụ

– Bạt: Dùng để đậy lên đống phân ủ tránh nắng mưa và đảm bảo nhiệt độ của đống ủ.

– Cân: Định lượng chính xác các thành phần cho vào đống ủ.

– Cuốc, xẻng: Đảo trộn đống ủ.

– Thùng ô doa: Tưới chế phẩm và tưới nước để đảm bảo độ ẩm của đống ủ.

– Vị trí ủ: Để đảm bảo cho các quá trình hoạt động của vi sinh vật được tiến hành thuận lợi, nơi ủ phân phải có nền không thấm nước, cao ráo, tránh ứ đọng nước mưa. Làm nền ủ có độ dốc và hệ thống rãnh xung quanh. Dùng nước phân ở hố này tưới lại đống phân để giữ độ ẩm cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi cho tập đoàn vi sinh vật hoạt động. Việc thu nước rất quan trọng khi ủ để dùng nước tưới lại đống ủ.

2. Các bước tiến hành

B1: Băm nhỏ rơm rạ 5 – 10 cm để rút ngắn thời gian ủ.

Bà con sử dụng Máy băm nghiền xơ dừa, rơm rạ 3A3Kw để băm nhỏ rơm rạ, máy được Công ty CPĐT Tuấn Tú cung cấp trên toàn quốc.

– Máy băm xơ dừa, rơm rạ 3A3Kw với tính năng băm rơm tươi đạt 100 – 200 (Kg/h), nghiền rơm khô đạt 50 – 100 Kg/h.

– Ngoài ra máy còn băm, nghiền đa dạng các nguyên liệu khác như: Băm vỏ dừa tươi, khô: 200 – 400 (Kg/h). Băm cỏ voi, thân cây ngô tươi: 200 – 300 (Kg/h). Băm bã mía: 50 – 100 (Kg/h). Nghiền nguyên liệu khô (ngô, sắn khô, đỗ tương…): 100 – 200 (Kg/h). Nghiền lõi ngô: 50 – 70 (Kg/h).

Công ty CPĐT Tuấn Tú cung cấp rất nhiều loại như: Máy băm nghiền xơ dừa, rơm rạ, gỗ tạp 3A24Hp, Máy nghiền rơm, cỏ khô 3A2,2Kw, Máy băm nghiền rơm, cỏ, bèo 3A11Kw,… Các sản phẩm của chúng tôi đã được nhiều hộ chăn nuôi, nông trường, trang trại sử dụng.

B2: Trộn đều rơm rạ đã băm nhỏ với phân chuồng, phân supe lân, vôi bột, phân kali đỏ. Rồi dùng chang dàn mỏng hỗn hợp nguyên liệu đã trộn dày khoảng 20 – 30 cm.

B3: Pha loãng chế phẩm EM1 theo công thức:

Chế phẩm EM1	Rỉ mật	Phân ure	Nước
5 lít	5 kg	5 kg	200 lít

Công ty CPĐT Tuấn Tú đang cung cấp chế phẩm EM1, rỉ mật trên toàn quốc, bà con tham khảo trên trang https://may3a.com/che-pham-em-thu-cap-va-cac-ung-dung-tuyet-voi-trong-chan-nuoi/.

– Chế phẩm EM gốc còn được dùng để ủ thức ăn cho tôm, cá. Những vi sinh vật sẽ hoạt động để làm cho thức ăn dễ tiêu hóa hơn, và kích thích tôm cá, ăn nhiều. Chất lượng tôm, cá thành phẩm tăng đáng kể.

– Chế phẩm sinh học EM1 có nhiều vi sinh vật có khả năng ức chế các vi khuẩn gây bệnh. Chính vì vậy, tôm, cá sẽ luôn được khỏe mạnh, có khả năng miễn dịch cao hơn hẳn.

– Chế phẩm sinh học EM1 có tác dụng tăng khả năng phân hủy chất hữu cơ, giúp cho vùng nước nuôi trồng thủy sản luôn được sạch sẽ. Không những thế, chế phẩm sinh học EM gốc còn giúp phân hủy đáng kể lượng bùn tích tụ dưới đáy ao – nguyên nhân chính gây bệnh cho các loại thủy sản.

B4: Tưới đều chế phẩm EM1 đã pha loãng ở B3 lên lớp nguyên liệu được dàn mỏng ở B2. Tiếp tục làm như vậy cho đến khi đống ủ cao khoảng 1,2 – 1,5m. Sau đó đậy bạt lên trên đống ủ.

B5: Sau 3 – 4 ngày đầu tiên bà con kiểm tra nhiệt độ đống ủ. Lúc này, nhiệt độ khoảng 50 – 60^oC là đạt (Lúc này, các loại vi sinh vật phân giải chất hữu cơ phát triển nhanh và mạnh. Các loài vi sinh vật háo khí chiếm ưu thế).
Khi đảo trộn xong lần đầu tiên thì bà con đảo trộn 7 ngày/ lần. Sau 30-40 ngày là bà con có phân hữu cơ để sử dụng.

Lưu ý: Nhiệt độ đống phân ủ sẽ tăng mạnh trong giai đoạn 10 ngày đầu sau ủ (nhiệt độ có thể đạt 60^oC) và sau đó sẽ giảm dần xuống nhiệt độ môi trường.

Khi nhiệt độ tăng quá cao bà con mở bạt ra tưới thêm nước để giảm nhiệt độ đống ủ xuống. Vì nếu nhiệt độ cao sẽ làm mất dinh dưỡng (dinh dưỡng đạm), vi sinh vật chết nhiều, khả năng phân giải chậm hơn.

Phần 2: Ủ rơm rạ bằng chế phẩm sinh học làm thức ăn cho trâu bò.

Công ty CPĐT Tuấn Tú đã giới thiệu đến bà con Kỹ thuật ủ rơm làm thức ăn cho trâu bò. Bà con tham khảo trên trang http://maynhanong.com/ky-thuat-u-chua-rom-lam-thuc-an-cho-trau-bo.

Phần 3: Ủ rơm rạ để trồng nấm rơm

Trước khi tiến hành xử lý nguyên liệu bà con cần lưu ý:

Nấm rơm phát triển ở:

+Nhiệt độ: 30-32 độ C.

+Độ ẩm: 80%.

+Nhiệt độ chênh lệch giữa ngày và đêm: < 10 độ C.

+Miền Bắc: Thích hợp trồng vào 15/4 – 15/9.

Miền Nam: Trồng quanh năm.

+Tùy thuộc diện tích mặt bằng mà chuẩn bị diện tích trồng nấm cho phù hợp: 70 m² cho 1 tấn rơm rạ.

1. Nguyên vật liệu, bể ngâm cần chuẩn bị.

1.1. Nguyên liệu.

Để có 1 tấn rơm rạ đủ điều kiện trồng nấm bà con cần chuẩn bị:

STT	Tên nguyên vật liệu	Khối lượng (kg)
1	Rơm rạ	1000
2	Vôi bột	15
3	Bạt đậy đống ủ

1.2. Bể ngâm nguyên liệu

Bể bằng gạch lát nền xi măng kích thước dài x rộng x cao: 10 x 2 x 0.5 (m).

2. Cách tiến hành.

B1: Bơm nước sạch vào bể, mực nước cao 2/3 chiều cao bể.

B2: Cho vôi bột vào bể khuấy đều cho vôi tan hết theo công thức:

STT	Tên nguyên liệu	Khối lượng
1	Vôi bột	4 kg
2	Nước sạch	1 m³

B3: Cho rơm rạ vào bể ngâm. Sau đó, dùng chân dậm chặt rơm vào nước vôi để nước vôi ngấm kỹ vào rơm. Kiểm tra bằng cách xé sợi rơm ra, có nước bên trong là đạt yêu cầu.

Lưu ý: Bà con cần phải để nước ngấm kỹ vào rơm rồi vớt ra. Nếu nước không ngấm kỹ sẽ ảnh hưởng đến quá trình ủ, sự phát triển của hệ vi sinh vật.

B4: Vớt rơm rạ đã ngâm kỹ ra khỏi bể tạo thành đống ủ cao 1,5 – 1,8 m rồi đậy bạt lên đống ủ cách nền 10 – 15 cm. Bà con kiểm tra độ ẩm của rơm rạ bằng cách dùng tay vắt nguyên liệu. Nếu nước chảy qua kẽ tay là đạt yêu cầu.

B5: Sau 3 – 4 ngày, nguyên liệu đã chín bà con dỡ đống ủ phân riêng nguyên liệu ẩm và nguyên liệu khô.

B6: Kiểm tra độ ẩm của nguyên liệu giống B4. Nếu quá khô thì bà con tưới thêm nước vào.

B7: Tạo luống trồng nấm theo kích thước rộng x cao: 45 x 35 (cm). Chiều dài luống phụ thuộc vào chiều dài sân trồng nấm.

Mong muốn giúp đỡ bà con giải quyết vấn đề rơm rạ sau khi thu hoạch để cải thiện môi trường xung quanh.

Chúc bà con thành công!